Karakoncolos

Congoloz koncolos congolos ya da diğer tüm söylenişleri.
Bulgarlara göre ''Karakondjul'' Karadenizlilere göre ''Karakoncolos'' yunanlılara göre ''Kalikantzaris''.
Anadolunun en bilinmez cinidir.
Efsaneye göre; İstanbul'da isyan bastırmak için yaratılan 26 tılsımdan bir tanesidir.
Halk ne zaman bir isyana girişse Koncoloz onları lanetler.

Pontus topluluklarında ise kışın şiddetlenmeye başlayacağı dönem ortaya çıkan karakoncolos 20 gün (Ocak1-Ocak20) boyunca önce denizden dağlara çıkar.
İnsanları kolaçan eder.
Bunun yunan kültüründe bir deniz cini olan ''kalikantzaris''ten geldiğini düşünüyorum.

Ordu'nun dağ köylerinde ocak 13'e yılsırtı denir.
O gün dışarı çıkanların lanetleneceğine inanılır.
Yine 13 ocak da Koncolos'un köy köy dolandığı tarihlere denk gelir.
Yozgat yöresinde ise 10 ocak 20 ocak arası ''congolos ayı'' diye anılır.
Bu dönemlerde congolos cininin gezdiğine inanılır.

Koncolos'a kara adını getirmek Türkçe mantığın sonucu olabilir ama ''kali''nin Türkçeye geçişi esnasında değişmeye uğrayı ''kara'' da olmuş olabilir.

Evliya çelebi koncolos cininin bugün İstanbul'daki Zeyrek camiinin altında yaşadığını söylüyor.
Zehmeri ayının ortalarında gözüken bu cin öyle bir çığlık atarmış ki İstanbul'un dört bir yanında uçuşan kuşlar korkudan uçmayı unuturlarmış.
Yine yunan mitolojisinde kalikantzarisler dünya ağacının köklerini kesmeye çalışırlar ki böylece ağaç dünyanın üzerine devrilsin ve dünya yok olsun.


Genelde tüm bölgelerde kara ve tüylü olarak düşünülmüş bu cin.
Aslında pek zararlı olduğu yönünde intiba bırakıyor olmasa da yine de kendisine karşı temkinli yaklaşılmış.

Anadolunun zengin kültüründe önemli bir yer kaplayan bu mit üzerine düşünülmesi araştırılması gereken bir motifdir.
Buna yunan mitlerinden ve hatta Roma mitlerinden başlanılabilir.
Kimbilir belki Truva'da bile görülmüştür.
Belki hala karadeniz dağlarında elinde değneğiyle dolaşıyordur.